Bu yazım, tarım ve hayvancılıkda Yapay Zekanın kullanımı hakkında kısa sayılacak bilgiler yanında, zengin su kaynaklarıyla "Su Şehri" olarak tanınan ve Elbistan, Gâvur Maraş, Göksun, Aşağı Göksun, Afşin, Andırın, Mizmilli, Narlı ve İnekli gibi meşhur ovaları bulunan "Dört Vilayeti Besleyecek Şehir" ünvanına sahip Kahramanmaraş'ımızda tarım ve hayvancılık alanında Yapay Zekanın tanıtım, yaygınlaşmasıyla çiftçi ve yetiştiricilerimizin maddi teşviklerle yüreklendirilmesini sağlamak amacıyla kaleme alınmıştır.

Tarım, teknoloji çağı, yeşil devrim derken insanoğlu dijital devrimi de gördü. Dijital devrim, nihayetinde hemen hemen her sektörde kullanılan Yapay Zekayı oluşturdu. Yapay Zekanın çıkışı her nekadar 1956 yıllarına dayansada, tarımda kullanımı 1985 yılında McKinion ve Lemnon tarafından pamukda; sulama, gübreleme, yabancı ot kontrolü, iklim ve diğer faktörlerin etkisini dikkate alarak mahsül simülasyon yöntemini geliştirmesiyle pratikte başlamış oldu. Ülkemizde ise, Yapay Zekanın tarımda kullanımının yaklaşik yirmibeş yıllık bir mazisi bulunmaktadır.

Doç. Dr. Necati Çetin'e göre Yapay Zeka, belirli görevleri yerine getirmek için insan zekasının makineler özelliklede bilgisayar sistemlerinde simüle (taklit) edilmesidir. Başka bir ifadeyle bir bilgisayarın neredeyse bir insanmış gibi düşüncesine, eyleme geçmesine ve yanıt vermesine imkan tanınmasıdır.

Yapay Zekanın Tarım ve Hayvancılıkta verim artışları, maliyetleri aşağıya indirme gibi faydaları yanında günümüz dünyası için suyu, toprağın nem oranına göre kullandırarak su kıtlığına, ilaç ve gübre kullanımlarını en aza indirerek toprak ve çevre kirliliğine, sürümün ne yapılacağını önererek erozyona katkısı düşünüldüğünde insanoğlu için artık ne kadar zaruri olduğu izahtan varestedir.

Yapay Zeka sayesinde hayvancılıkda, üretilen yazılımlar, çeşitli sensörler (fiziksel bir olayı tespit etmek amacıyla bir çıkış sinyali üreten cihaz) ve akıllı makineler sayesinde hayvancılıkta akıllı, doğru kararlar verebilmek ve sayısız veriden kısa sürede netice almak mümkündür.

Hayvanların duyusal durumları, beslenme alışkanlıkları, büyümeleri, döl verimi, süt veriminin kontrolleri, sürü yönetimi gibi pek çok alanlarda insan hataları ortadan kalkmaktadır. Hayvanları tanımlamak için; etiket, işaret, küpe gibi benzeri kullanımları ortadan kaldırarak hem iş yükü maliyetlerini ortadan kaldırmakta hemde hayvan refahına dolayısıyla verimliliğine katkılar sağlamaktadır. Bunlarla birlikte; çiftlik hayvanlarının sağlık ve üreme yetenekleri kulak hareketleri, deri sıcaklıkları anlık takip edilerek hastalıkların, üreme yeteneklerinin kontrol ve takibinde, çifftlik yönetimini kolaylaştırıcı önemli faydalar getirmektedir.

Tolga Mırmırık'ında belirttiği üzere, tarım artık tohumlardan önce veri eklemeyi gerektiriyor. Hangi tarlaya ne zaman ve ne çeşit bir tohum ekileceğini, gübreleme, çapalama, zirai mücadele gibi klasik tarım artık Yapay Zekanın verdiği sinyallerle şekilleniyor. Önceleri tarlada başlayan gün; şimdi Yapay Zeka ile, dronların, termal kameraların ve makine öğrenmiş modellerin uyarılarıyla başlıyor.

Peki, Ülkemiz tarımı acılar içinde kıvranırken, bu dijital devrim dünya çiftçisinin cebine nasıl yansıyor, toprağa ne veriyor birlikte bakalım mı ?

Yapay Zeka ile tarım, sensörler ve uydu görüntüleriyle toprak ve bitki sağlığını gerçek zamanlı izliyor. Cihazlar topraktaki nem, pH, sıcaklık, topraktaki besin elementleri, güneş ışığının yoğunluğu, klorofil içeriği, rüzgar hızı gibi çok sayıda bilgiyi topluyor ve buradan sulama ve gübreleme zamanının en uygun ne zaman olduğunu sana bildiriyor. Böylece çiftçi
" ne verirsen o çıkar kuralını, vermediği zamanda vermeye" çevirmiş oluyor. Su kullanımında % 20 oranında tasarruf, ürün verimini önceden tahmin, hava durumu, stok ve fiyat planlanması gibi % 90 oranınında doğrulukla tahmin yapıyor. Dahası toprağın kaç santim derinlikte hangi tür aletle sürümün yapılacağından dolayı enerji tasarrufu, hasat zamanını,

ürünün sınıflandırılmasını vs hep Yapay Zeka üstleniyor.

Bitki hastalıkları erken dönemde tespit edilmezse, ürününe göre malum % 15-30 rekolte düşüyor. Dronlar ekim sahasında hastalık henüz minik noktayken tespit ediyor. Böylece daha az ilaç ve maliyet sonucu çevre dostu üretim gelişiyor.

Toprağın karbon içeriğinden, mikro organizma çeşitliliğine kadar pek çok bilgiler sensör yardımıyla inceleniyor. Yapay Zeka Bu bilgilerden hangi arazide ne zaman dinlendirme gerektiğini öneriyor. Böylece erozyona katkısı sağladığı gibi toprağında organik maddelerce zenginleşmesini sağlıyor ve rekoltede
% 10-25 artış, gübre ve kullanımında
% 5-15 tasarruf, kimyasal ilaç kullanımında ortalama % 30 azalma sağlanıyor.

Risk olarak, donanım yazılım maliyeti, İnternet erişimi, siber güvenlik, dijital okur yazarlık, hatalı yazılım sonucu en verimli tarla çöle dönebilir. Onun için yazılım firmalarının Tarım Bakanlığı ve İl Tarım Müdürlüklerince onaylanması, kullanım zamanıda çiftçiye ayrıca onay gerekecektir. Bu ise Bakanlık ve tüm taşra teşkilatlarının Yapay Zeka açısından özel ve sürekli eğitimi demektir.

Dünyada ve Türkiyede nüfus sürekli artarken, gıdaya erişebile sorunu gittikçe büyürken, su kaynaklarının % 75'ini sulamada kullanıyorken artık ne suya nede tarımın diger girdileri ilaç, gübre ve enerjinin milimini savurganlık edecek lüksümüz yok.

Yapay Zeka ile tarım demek; tarımın doğayla uyumu hemde sürdürülebilir geleceğe yelken açılması demektir.