HSYK Kanun Tasarısı Kabul Edildi

Bu arada Meclis Başkanvekili Meral Akşener, CHP'li Kamer Genç'in Adnan Menderes'le ilgili sözleri nedeniyle mikrofon kapattı.

12 Eylül referandumunda kabul edilen Anayasa değişikliğine uyum amacıyla hazırlanan HSYK Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda sabah saatlerine kadar süren çalışmaların sonunda kabul edilerek yasalaştı. Tasarı üzerindeki görüşmeler zaman zaman gerginliğe sahne oldu. Adalet Bakanı Sadullah Ergin muhalefet milletvekillerinin, 'Anayasa değişkiliği sürecinde darbecilerin yargılanacağını söylediniz, şimdi neden birşey yapmıyorsunuz' eleştirisinde bulunduğunu hatırlatarak, referandum öncesinde bir gazeteye konuyla ilgili yaptığı açıklamaları okudu. Ergin bu açıklamalarında 12 Eylül generallerinin yargılanması konusunu hukuk sisteminin değerlendireceğini söylediğini hatırlattı. CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk ise Ergin'in gazeteye verdiği demeki eksik okuduğunu öne sürerek, "Söylediklerinizi inkar ediyorsunuz. Sizinle aynı Meclis'te bulunmaktan utanıyorum. Yüreğiniz varsa 12 Eylül'den hesap sorun" şeklinde bağırdı. Öztürk'le AK Parti milletvekilleri arasında yaşanan tartışma nedeniyle oturumu yöneten Meclis Başkanvekili Meral Akşener birleşime ara verdi. Aranın ardından da tartışmalar devam etti. Öztürk'e 'Sarhoş musun, şerefsiz' diye bağıran AK Parti Tokat Milletvekili Zeyid Aslan, AK Parti Grup Başkanvekili Suat Kılıç tarafından dışarıya çıkartıldı.

MENDERES'LE İLGİLİ SÖZLERE TEPKİ

Görüşmeler sırasında Menderes tartışması da yaşandı. Meclis Başkanvekili Meral Akşener'in tutumu aleyhinde söz alan Kamer Genç, Başbakan Erdoğan'ın merhum Başbakan Adnan Menderes'i örnek aldığını belirterek, 'Menderes kim? İstanbul Emniyet Müdürünü Bitlis'e tayin ederek karısıyla ilişkiye giren kişidir' diye konuştu. Akşener, Genç'in bu sözleri üzerine kürsünün mikrofonunu kapattı. Genç'in sözlerine AK Parti milletvekilleri de sert tepki gösterdi. AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, kürsüde söylenen sözlerden utandığını belirterek, Menderes'in ailesinden özür dilediğini belirtti.

Bozdağ, Genç'in sözleri hakkında disiplin hükümlerinin işletilmesini istedi. Adalet Bakanı Sadullah Ergin de kullanılan ifadelerin büyük bir saygısızlık olduğunu belirterek Genç'ten, Menderes ailesinden özür dilemesini istedi. MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural da Genç'ten özür dilemesini isterken, CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, Genç'in sözlerini onaylamadığını belirtti. Yaşanan tartışmaların ardından birleşime ara verildi. Aranın sonrasında söz isteyen Genç, Adnan Menderes hakkında yaptığı konuşma için özür dileyerek, "Yaptığım konuşma, maksadını aşan bir konuşma oldu. Menderes ailesinden özür diliyorum. Sözlerimi geri alıyorum. Rahmetli Menderes'e de Allah'tan rahmet diliyorum" dedi.

HSYK 22 ÜYEDEN OLUŞACAK

TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen kanuna göre HSYK, Adalet Bakanı, Adalet Bakanlığı Müsteşarı, Cumhurbaşkanınca seçilecek 4 asıl, Yargıtay'dan seçilecek 3 asıl ve 3 yedek, Danıştay'dan seçilecek 2 asıl ve 2 yedek, Türkiye Adalet Akademisinden seçilecek 1 asıl ve 1 yedek, birinci sınıf olan adli yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek 7 asıl ve 4 yedek ile birinci sınıf olan idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek 3 asıl ve 2 yedek üyeden oluşacak. HSYK, görevlerini yerine getirirken ve yetkilerini kullanırken bağımsız olacak. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, Kurula emir ve talimat veremeyecek. HSYK, mahkemelerin bağımsızlığı ile hakimlik ve savcılık teminatı esaslarını gözeterek adalet, tarafsızlık, doğruluk ve dürüstlük, tutarlılık, eşitlik, ehliyet ve liyakat ilkeleri çerçevesinde görev yapacak.

HSYK Genel Kurulu, Başkanvekili ve daire başkanlarını seçecek, dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazlar ile daireler arasında çıkan görev ve iş bölümü uyuşmazlıklarını karara bağlayacak. Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerini yürütecek. HSYK, Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak. Hakim ve savcıları mesleğe kabul edecek, atayacak, nakledecek, geçici yetki verecek, her türlü yükselme ve birinci sınıfa ayırma işlemini yapacak, kadro dağıtacak, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verecek, disiplin cezası verebilecek, görevden uzaklaştırma işlemi yapacak, Yargıtay ve Danıştay'a üye seçecek.

Kurul ayrıca, Bakanlık merkez, bağlı ve ilgili kuruluşları ile uluslararası mahkemeler veya kuruluşlarda görev yapan hakim ve savcılar, geçici yetki veya görevlendirme ile başka bir kurum, kurul veya kuruluşta çalışan hakim ve savcılar, idari görevler yönünden savcılar, komisyon işlerine yönelik görevleri yönünden Adalet Komisyonu Başkan ve üyeleri hariç olmak üzere hakim ve savcıların görevlerini, kanun, tüzük yönetmelik ve genelgelere uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetlemek, görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevlerinin icaplarına uyup uymadığını araştırmak ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemlerini yürütecek. Kanunlarda Adalet Bakanlığına verilenler dışında, hakim ve savcıların tüm özlük işleri de HSYK tarafından yerine getirilecek.

Adalet Bakanı, Kurul Başkanı sıfatıyla, Kurulu yönetecek ve temsil edecek. Kanunlardaki istisnalar saklı kalmak üzere, Genel Kurul çalışmalarına başkanlık edecek ve oy kullanacak, genel kurulun teklif ettiği 3 aday arasından Genel Sekreter atayacak, ilgili dairenin teklifi üzerine, hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma işlemlerine olur verecek. Bakan, disiplin işlemleriyle ilgili Genel Kurul toplantılarına ve dairelerin çalışmalarına katılamayacak.

Adalet Bakanı, yetkilerinden bir kısmını yazılı olarak Başkanvekiline devredebilecek. Genel Kurul, daire başkanlarından birini, Başkanvekili olarak seçecek. Yokluğunda yerine daire başkanlarından hangisinin vekalet edeceğini Başkanvekili belirleyecek. Başkanvekili, Başkanın katılmadığı Genel Kurul çalışmalarına başkanlık edecek, Başkanın kendisine devrettiği yetkileri kullanacak, hukuki veya fiili nedenlerle dairelerin toplanmasına engel sayıda üye eksiği oluşması halinde diğer dairelerden üye görevlendirecek.

HSYK Genel Kurulu, 22 asıl üyeden oluşacak. Genel Kurul, Başkanvekili ve daire başkanlarını seçecek, dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazlar ile daireler arasında çıkan görev ve iş bölümü uyuşmazlıklarını karara bağlayacak, Kurulun görevine giren ancak Genel Kurul veya dairelerin görevleri arasında gösterilmeyen konularda karar merciini belirleyecek, bir dairede artan işlerden bir kısmını diğer bir daireye verebilecek, Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma  işlemlerini yürütecek, Adalet Bakanlığının bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlayacak. Genel Sekreterin atanması için Başkana üç aday teklif edecek. Teftiş Kurulu Başkan ve yardımcılarını, Genel Sekreter yardımcılarını, Kurul başmüfettiş ve müfettişlerini ve Kurulda geçici veya sürekli olarak görev yapacak tetkik hakimlerini atayacak.

ADALET BAKANLIĞI TEFTİŞ KURULU HSYK'YA BAĞLANDI

Hakim ve savcıların denetimi ve soruşturulmalarıyla görevli Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu, düzenlemeyle HSYK'ya bağlanacak. Teftiş Kurulu, başkan, 2 başkan yardımcısı ve müfettişten oluşacak. Kurul müfettişleri görevlerini yerine getirirken Teftiş Kurulu Başkanına, Teftiş Kurulu Başkanı ise HSYK'ya karşı sorumlu olacak. Teftiş Kurulu, hakim ve savcılar hakkında inceleme ve soruşturma yapacak. Teftiş Kurulu Başkanı ve yardımcıları, birinci sınıf hakim ve savcılar arasından Genel Kurul tarafından  atanacak.

Kurul müfettişleri denetimlerde yargı yetkisi ve yargısal takdire giren konulara karışamayacak, tavsiye ve telkinde bulunamayacak.

Yedişer üyeden oluşan daireler, en az beş üyeyle toplanacak ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar alacak. Hakim ve savcılarla ilgili tüm iş ve işlemler daireler tarafından yürütülecek. Genel Kurul, her dairenin kendi üyeleri arasından bir üyeyi o dairenin başkanı olarak seçecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarı daire başkanı seçilemeyecek. HSYK üyeliği seçimleri 4 yılda bir olmak üzere, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 65 gün içinde yapılacak.

Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üye, birinci sınıf adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hakim ve savcı, kendi aralarından seçilecek asıl ve yedek üyelerin toplam sayısı kadar aday için oy kullanabilecek. Daha fazla sayıda aday için oy verilmesi durumunda oy pusulası geçersiz sayılacak. En fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmiş olacak. Bu seçimler her dönem için bir defada

ve gizli oyla, serbest, eşit, tek dereceli, açık sayım ve döküm esaslarına göre yapılacak. Oyların eşitliği halinde adaylar arasında kura çekilecek.

Seçimler, YSK'nın yönetim ve denetiminde yapılacak.

Adli yargı hakim ve savcılarının HSYK'ya üye seçmesi için her ilde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi altında yapılacak seçimlerde, o ilde ve o ilin ilçelerinde görev yapan hakim ve savcılar oy kullanacak. Adaylar, kesin aday listesinin ilanından oy verme süresinin bitimine kadar propaganda yapamayacak. YSK tarafından belirlenecek seçim takvimi, bu kurumun internet sitesinde ilan edilecek. Adaylar sadece YSK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde öz geçmişlerini bu iş için tahsis edilmiş bir internet sitesinde yayımlayabilecek. Adaylar, kendilerini tanıtan ve mesleki konularda düşüncelerini açıklayan mektup, elektronik posta ve kısa mesaj gönderebilecek, kapalı yer toplantısı yapabilecek.

HSYK üyeliklerinin, ölüm, emeklilik, istifa gibi nedenlerle boşalması halinde, Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelikler için, boşalmayı takip eden 60 gün içinde kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üyelerin seçimi yapılacak. Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanacak. Genel Kurulun toplantı yeter sayısını oluşturamayacak şekilde üyeliklerde boşalma olması halinde, boşalan asıl ve yedek üyelikler için 60 gün içinde yeniden seçim yapılacak. Bu seçim sonucunda asıl ve yedek üyeliğe seçilenler, yerine seçildikleri üyelerin kalan sürelerini tamamlayacak.

Başkan dışındaki Kurul üyeleri ile yedek üyelerin, Hakimler ve Savcılar Kanunu'na göre hakimlik ve savcılık mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı kesin hüküm giymesi, çekilmesi, 65 yaşını doldurması hallerinde kendiliğinden, Kurul üyesi olabilme şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya Kurul üyeliği sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybetmesi halinde Genel Kurulun üye tam sayısının üçte iki çoğunluğunun bu durumu tespit eden kararıyla HSYK üyeliği sona erecek.

Genel Kurulun ilk defa aldığı kararlara karşı Başkan veya ilgililer, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde, Genel Kurul'dan yeniden inceleme talebinde bulunabilecek. Yeniden inceleme talebi üzerinde verilen kararlar kesin olacak.

Dairelerin kararlarına karşı Başkan veya ilgililer, tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde, kararı veren daireden yeniden inceleme talebinde bulunabilecek. Dairelerin yeniden inceleme talebi üzerine verdiği kararlara karşı Başkan veya ilgililer, tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde, Genel Kurul'a itiraz edebilecek. İtiraz üzerine verilen karar kesin olacak. Disipline ilişkin kararlara karşı şikayetçilerin de yeniden inceleme ve itiraz hakları olacak. Genel Kurulun veya dairelerin, meslekten çıkarma cezasına ilişkin kesinleşmiş kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulabilecek. Diğer kararları yargı denetimi dışında olacak. Meslekten çıkarma kararlarına karşı açılan iptal davaları, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülecek. Bu davalar acele işlerden sayılacak.

İHA