‘Zabıtamız özverili çalışıyor’

Kahramanmaraş Belediyesi Zabıta Müdürlüğü çalışanları Küçükev et lokantasında akyam yemeğinde bir araya geldiler.

Kahramanmaraş Belediye Başkan vekili Cevdet Kabakçı, Başkan Yardımcısı Hasan Kara, Zabıta Müdürü Ökkeş Demirdöven Zabıta müdürlüğü müdür yardımcıları , komser ve zabıta memurları katıldı.

Kahramanmaraş Belediye Başkan Vekili Cevdet Kabakçı, “ Zabıtamız yağmur, çamur, gece gündüz demeden 24 saat görev başında ve öz verili çalışma yapıyor müdürümüzün şahsında teşkilatımızı kutluyorum, haftanız hayırlı olsun,” dedi.

Yemekde bir açılış konuşması yapan Zabıta Müdürü Ökkeş Demirdöven,” Zabıta teşkilatının kuruluşu sebebi ile her yıl 4-11 Eylül tarihleri arası Zabıta Haftası olarak kutlandığını dile getirdi ve Belediye başkanı Mustafa Poyraz ile Başkan yardımcılarına teşekkür etti.

Belediyenin potronunun kendisi olduğunu söyleyen Belediye Başkanı Mustafa Poyraz , Zabıta haftasında yemeği ben vereceğim diyerek zabıtaya yemek vermesinin kendilerine moral ve güç verdiğini dile getiren Ökkeş Demirdöven: “ 1845 yılında genel kolluk işleriyle uğraşmak üzere kurulan Zaptiye Teşkilatı (Jandarma-Zabıta) Başkent’te Belediye hizmetlerinin denetim ve icrası ile görevlendirildiğinden, Zaptiye veya Zabıta adıyla genel kolluk kuvvetleri yanında belediye kollukçularının da sıfatı olmaya başlamıştır.

1857 yılında hükümetin onayı ile yürürlüğe konulan İstanbul Belediye Talimatnamesi ile "Zabıta" deyimi belediye hizmetlerinde kullanılmaya başlanılmıştır. Aynı yılda yürürlüğe konulan ve İstanbul’a ilişkin Belediye Kanununda, Belediye nizamlarının uygulanmasını denetlemekle ve aksine davranışlarda bulunanları tespit görevi ile "Müfettiş-Çavuş" gibi İstanbul dışındaki Belediyeler için de hazırlanan kanunda Valiler tarafından atanacak "Müfettiş-Zaptiye" gibi belediye müfettişi veya belediye çavuşu, Zabıta çavuşu gibi deyimler kullanılmaya başlanılmıştır.

Demirdöven : “1924 yılında milli mücadeleye merkezlik eden Ankara şehri için belediyenin kuruluşunu düzenlemek üzere çıkarılan 417 Sayılı Yasa ile Başkent’te belediye zabıta hizmetlerinin polis teşkilatınca yürütülmesine karar verilmiştir.

1580 Sayılı Belediyeler Yasası’nın 109. maddesi gereğince Emniyet 4. Şube Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan Ankara Belediye Zabıta hizmetleri ile İstanbul ili Belediye Zabıta hizmetlerinin;: “Fatih, İstanbul’u teshir ve sur ve bârûsunu ta’mir ettikde Süleyman Bey nam kulunu İstanbul Subaşısı ta’yin ile ta’mir-i şehri ana tevfiz eyledi.”

Şu halde, Osmanlı hükümeti İstanbul’da yerleştikten ve kurulduktan sonra Bizans idare teşkilatından bazı usuller aldığı gibi Şehremini unvan ve görevini de almıştır.

“Şehremini ve Reisü’l Küttab’a böyle yazıla: İftiharu’l e’ali ve’l e’azım, muhtaru’l ehali ve’l ekarim, el-muhtassu bi-mezid-i inayeti’l meliki’d daim.”

Şehremini, yalnız pay-ı tahtta değil, vilayetlerde, önemli şehir merkezlerinde de vardı. Mesela Evliya Çelebi o zaman Osmanlı hakimiyetinde bulunan Budapeşte’nin amir ve hakimlerini saydığı sırada orada bir şehremini bulunduğunu zikrettiği gibi Bağdad için dahi: “Kırkbirinci hakim şehreminidir ki, askeri yokdur. Amma şehrin cümle umuru bundan sorulur” demektedir.

857 (1453) tarihinden 1247 (1831) tarihine kadar devam eden şehreminliği, anılan tarihte kaldırılmıştır. Gerçi, 1271’de (1855) tekrar ihdas edilmişse de, eski şehremaneti ile bunun bir münasebeti yoktur.

Yeni Şehremaneti

Özellikle 19. Yüzyılda, bugün ‘belediye hizmetleri’ dediğimiz hizmetler layıkıyla yerine getirilmiyordu. Hem İstanbul halkı, hem de İstanbul’a gelen Avrupalı ziyaretçiler bu durumdan şikayetçiydiler. Devlet ricali de bu gibi tenkitleri işitiyordu. Bundan dolayı, 1271 (1855) tarihinde Avrupa belediyeleri tarzında bir Şehremaneti kurulması ihtiyaç halini almıştı.

Demirdöven : “ Bu ihtiyaçlar doğrultusunda Meclis-i Ali-i Tanzimat kararıyla kurulan ‘’şehremaneti’’ ve ‘’şehir meclisi’’ İstanbul’da çağdaş belediyecilik anlayışının bir başlangıcı olmuştur.

16 Ağustos 1855 tarihli Takvim-i Vekayi’de yayınlanan resmi tebliğe göre, ‘’Dersaadet ve Bilad-ı Selase’de şehremaneti unvanıyla bir memuriyet-i cedide yapılması ve icap edenlerden mürekkep bir şehir meclisi kurulması’’ öngörülüyor; aynı zamanda o güne kadar şehir hizmetlerini yürütmekte olan İhtisab Nezareti lağvediliyordu.

Şehremaneti Nizamnamesi, İstanbul halkının temel ihtiyaç maddelerini sağlamak; narhı düzenlemek; yol ve kaldırımları yapmak; kentin temizlik işlerine bakmak; çarşı ve pazarları denetlemek ve önceden İhtisab nezareti tarafından toplanan devlet vergi ve resimlerini hazine adına toplamak görevlerini şehremanetine veriyordu. Şehremaneti şehremini, şehir meclisi ve komisyondan oluşuyordu. Şehremini, İstanbul’da oturan her sınıf Osmanlı’dan temayüz etmiş esnaftan oluşan 12 kişilik şehir meclisine başkanlık yapıyordu. Padişah tarafından göreve atanan şehremini, aynı zamanda Meclis-i Vala’nın da doğal üyesi vasfına sahipti.

Şehir meclisi, haftada iki gün toplanıyordu. Temel ihtiyaç maddeleri ve narhla ilgili konularda karar mercii olan meclis, şehrin temizlik ve tanzimi için Meclis-i Tanzimat’a sunulmak üzere layihalar düzenliyordu.

Şehremanetinin kendine ait gelir kaynakları yoktu. Emanete ait hizmetler devlet bütçesinden karşılanıyordu.

Ökkeş Demirdöven : “1271’de Şehremaneti adıyla kurulmuş olan yeni memuriyetten beklenilen fayda elde edilemedi. Bir yıl sonra Şehir Meclisi teşkilatı lağvedildi ve ileriye tehir edildi.

Bu karışıklık hali 1274 (1857) yılına kadar devam etti. 1857 yılında, Avrupa’da bulunmuş ve şehircilikle ilgili konularda bilgi sahibi olan kimselerden oluşan bir komisyonun İstanbul’da belediyenin ne tarz ve şekilde olması gerektiğine dair görüş belirtmesi istendi. Komisyon, bir mazbata düzenleyerek bu konudaki görüşlerini arzetmişse de, bu görüşler doğrultusunda bir tasarrufta bulunulup bulunulmadığına dair bir bilgi tespit edilmemiştir. Daha sonra hükümet, yine Avrupa görmüş, bilgili ve ihtisas sahibi kimselerden bir komisyon teşkil ederek “Nümune Dairesi’ni kurdu. İstanbul’u on dört belediye dairesine bölen 28 Aralık 1857 günlü nizamname uyarınca, bir bakıma ‘pilot bölge’ olarak belirlenen

Beyoğlu ve Galata’dan oluşan Altıncı Belediye Dairesi bir süre için Şehremaneti’nin temel hizmetlerini üstlendi.

Kahramanmaraş Belediyesi Zabıta Müdürü Ökkeş Demirdöven : “ 6 Ekim 1868 günlü Dersaadet İdare-i belediye Nizamnamesi ile, diğer dairelerin de faaliyete geçirilmesine başlandı, ancak bu uzun bir zaman aldı.

Dersaadet İdare-i Belediye nizamnamesi ile kurulması kararlaştırılan on dört belediye dairesinin tamamının açılmasına gelirlerin yetersizliğinden dolayı imkan bulunamamış iken, 5 Ekim 1877 günlü Dersaadet Belediye Kanunu ile önceki yasal düzenlemeler kaldırılmış ve İstanbul şehremanetinin 20 daireye ayrılmasına karar verilmiştir. Bu Kanuna göre şehremanetinin organları arasında şehremini, şehremaneti meclisi ve Cemiyet-i Umumiye-i Belediye bulunuyordu.

3 Nisan 1930 tarihli Belediye Kanunu ile şehremaneti, görevlerini İstanbul Belediyesi’ne devretti. Belediyelerde Zabıta müdürlükleri ve teşkilatı kuruldu,” dedi.

Kahramanmaraş Belediye Başkan Vekili Cevdet Kabakçı ,” Zabıtamız yağmur, çamur ve zor şartlar altında çalışıyorlar , bu sebeple özverili çalışma gösteren zabıta teşkilatımızın haftasını kutluyorum, özverili çalışma yapan arkadaşlarımızı bir kere daha kutluyorum, haftanız kutlu olsun,” dedi.