Bize uyanıklık olarak yutturulan bir çok tavır aslında uyanıklık değil hilebazlıktır. Çoğu zaman, kutsal duygularda bu şekilde sömürülüyor.
Hilebaz alışverişi genel itibari ile maddeler halinde anlattım:
1-Pazarlık sünnet:
Günümüzde alışverişte en çok kullanılan sözdür. Hatta sünnet hassasiyetleri olmayan kişiler bile, bu cümleyi sık kullanır.
Oysa sünnet olan pazarlıkta, satıcı malı uygun vererek kazanır, müşteri de uygun aldığı için kazanır.
Pazarlık sünnet diyerek zarar teklif edilemez. Sünnete uygun değil, ahlaki de değildir.
2-Başka yerde daha ucuz:
Bazı müşteriler, satıcıya "başka yerde daha ucuz" İfadesini kullanırlar. Kasıt uyarmak değilse, bu ifade ile ürünü daha ucuza almaya çalışmak ahlaki değildir. Satıcı da "git ucuz olan yerden al" diyebilir.
Bazı müşteriler fiyat kıyaslaması yaparlar. Bu kişiler ürünü almak için dükkan dükkan gezerler ama çoğu zaman bu durum daha pahalıya patlar.
3-Zarar etmezsin:
Bir satıcıya zararı ve kâr'ı sorulmaz. Zarar edip etmeyeceği konusunda cümle de kurulamaz. Böyle bir cümle satıcıya ve emeğe saygısızlıktır.
Satıcı "zarar ediyorum" dedikten sonra "zarar etmezsin" denilemez. ısrar da edilemez.
Satıcının kandırdığı düşünebilir. O onun suçu ve günahıdır. Biz satıcının dediğine inanmak zorundayız.
4-Olan param bu:
Bu cümle özellikle kirli çıkın dediğimiz para saklayan kişilerin kurduğu cümledir. Parayı cüzdan ve ceplerine dağıtır. Satıcıya az olan cebindeki parayı çıkarır gösterir. Ticarete yalan karıştırdığını hiç düşünmez.
5-Öbür geldiğimde daha çok veririm:
Bu tipler her defasında öbür geldiklerinde daha çok vereceklerini söylerler ama her geldiklerinde de az vermeye devam ederler. Ancak ağızlarında öbür geldiğimde daha çok veririm cümlesi eksik olmaz.
6-Ayağımız alışsın:
Bu tipler, girmiş olduğu dükkanda fiyatı düşürmek için, "ayağımız alışsın" Cümlesini sık kurarlar. Her ne hikmetse ayağı hiçbir zaman alışmaz ya da bu cümle diline alışır.
7-Akrabayız, hemşehriyiz senle:
Özellikle bazı müşteriler kan bağını, hemşehri ayağını kullanmayı çok sever. "Başka yere gitmiyorum, senin yanına geliyorum" "Bizi herkes gibi görme" ifadelerini çok kullanırlar.
Bu kişiler akrabalık ve hemşehrilik bağını kullanarak indirim yaptırmak isterler hatta zarar teklif ederler.