Şar-Komana Antik Kenti Adana'nın Tufanbeyli ilçesi'ne 20 km mesafede bulunan Şar Köyü sınırları içerisindedir. Hitit, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait bir yerleşim yeridir. Kizzuwatna ve Hitit Döneminde önemli bir dini merkezdir. Bölgede Roma eserleri ayakta kalabilmiştir.

Comana Antik kenti (Şar), görkemi, eski tarihi ve gizemlerle dolu antik bir kentten bahsetmek istiyorum, sizlere. Çünkü bu kent o dönemlerde Elbistan ile bağlantılıydı. Elbistan’da ki din adamları buraya sürekli hac ziyaretinde bulunuyorlardı. 

Dünya tarihinde oldukça önemli bir yere sahip olmakla birlikte, hiç kimse tarafından bilinmeme şanssızlığını yaşayan şehir ŞAR-COMANA antik kentinden Belki birçoğumuz adını bile duymadığı! Ama tarihin tozlu sayfalarını biraz karıştırınca, ne kadar önemli bir şehir olduğu konusunda siz de benimle hem fikir olacağınızı tahmin ediyorum. 4 bin yıl önce Mısırlılar ve Hititler arasında yapılmış olan Dünyanın ilk yazılı antlaşması Kadeş Barış Antlaşması’nın yapıldığı yıllara götüreceğim sizleri... O yıllar, dünyanın en güçlü devletleri olan Hitit ve Mısır İmparatorlukları savaşıyorlar, fakat her iki taraf da bu savaştan çok zarar görüyorlardı ve savaşın devamı her iki tarafları zora sokuyordu. Sonunda Hitit İmparatoru III. Hattuşil’in karısı Puduhepa, özel bir gayretle iki ülkeyi barıştırdı ve Hitit ile Mısır arasında tarihin ilk yazılı antlaşması imzalandı.

Her ne kadar arkeolojik araştırmalar yapılmamışsa da, tarihteki ilk yazılı barışın mimarı Puduhepa’nın doğduğu kentin Komana Antik kenti olduğu söylenir. Dolayısı ile barışın doğduğu kent diyebiliriz Comana antik kenti için. Peki, neden Comana Antik kenti bu kadar önemliydi? O dönemde Comana, Federatif Hitit İmparatorluğu’na bağlı Kizzuwatna Krallığı’nın merkeziydi. Kizzuwatna, hiç askeri olmayan ve doktor rahiplerin yönettiği bir krallıktı. Askeri yoktu ama mistik güçlerinin olduğuna inanılması nedeniyle tüm krallıklar

Kizzuwatna’ya yakın olabilmek için rahiplerin kızlarıyla evlenmeye özen gösterirlerdi. Egemenliğini sağlamlaştırmak için büyük gayret gösteren Hattuşil de, bu yüzden Kizzuwatna’yı yöneten rahiplerden birinin kızı olan Puduhepa ile evlendi. Çok güzel ve oldukça zeki olan Puduhepa'nın özel gayretiyle tarihe geçen ilk yazılı antlaşma olması sebebiyle bu evlilikte tarihe geçti.

Comana’nın Hitit döneminde başlayan önemi, bin yıllar boyunca sürdü. Son 3–4 yüzyıl önceye kadar, Şar–Comana dünyanın önemli kentlerinden biri olarak yaşadı. Hitit’ten sonra, Roma’ya ev sahipliği yaptı, dünyayı titreten bu imparatorluğun başkentine konsüller gönderdi. Bu konsüller, Komana’da kendi adlarına tapınaklar, anıt mezarlar yaptırdılar. Sonradan Bizans’ı kucakladı Comana antik kenti. Böylece bölgede yeni bir uygarlık yeşerdi. Tiyatrolar, kiliseler, su kemerleri inşa edildi. Comana antik kenti daha sonra da Selçuklular ve arkasından da Osmanlılara yurt oldu.

 İslami motiflerin süslediği bu yeni medeniyetin değiştirdiği Comana daha da büyüdü. Artık Komana’nın ismi “BÜYÜKŞEHİR” anlamında, “ŞAR” olmuştu. Gün geldi. Şar–Comana unutuldu ve yalnızlığa terk edildi. Geriye 4 bin yıllık kültürün mirasını sırtında taşıyan bir avuç köylü kaldı. Bir de Hititler’in ihtişamını gösteren kaya mezarları...

Eşsiz Roma tapınağının görkemli kapısı Alakapı... Romalı konsüle anıt mezar olmuş Kırıkkilise... Bizans Kilisesi… Ve tiyatro... Daha bitmedi... Her evin duvarında yapı malzemesi olarak kullanılan heykeller, sütun başları... Şimdiki evlerin üzerine kurulduğu saraylar... Bugün bile kullanılan su kanalları ve havuzlar... Ortasından yüksek debili bir çayın geçtiği bu güzel yörenin, tarihi değerini bilenlerin sayısı çok azdır. Dünya tarihine altın harflerle yazılmış bir değeri tanıyanlardan biri olmanın hazzını kendinize yaşatırsanız, görkemiyle Efes antik kentini geride bırakabilecek, tarihiyle Side’yi kıskandıracak ve gizemiyle Kommagenekırallığını geride bırakabilecek Şar – Comana’dan çok zevk almış olarak ayrılacağınızı tahmin ediyorum.

Burada 03 Temmuz 1920 tarihine kadar Ermeniler yaşadı, Fransızların Çukurova bölgesini işgal etmesiyle, Mustafa Kemal Atatürk e bağlı birlik ve Kuva-i Milliye ve milis kuvvetleri tarafından, 03 Temmuz da, başlatılan kurtuluş mücadelesi 07 Temmuzda Zafer ile sonuçlanmıştır. Köy bu tarihten 1929 yılına kadar boş kalmıştır, 1930 yılı başlarında Artvin'den göç Eden Gürcü bir gurup, ardından Erzurum dan göç Edip Kayseri ilinin, Sarız ve Pınarbaşı ilçelerinin çeşitli köylerine konaklayıp ardından köyümüze yerleşmişlerdir.

KIRIK KİLİSE

Şar antik kentinden günümüze en sağlam ulaşan yapı,  Kırık Kilisedir.  Arkeolojik kazılarda yapının batı bölümünde bulunan kitabeden buranın Romalı Senatör Hermodorus'a ait mezar olduğu anlaşılmıştır.

Kesme taştan yapılan kilise mezarın üzerinde yer almaktadır. Dikdörtgen planlı yapının ön kısmında giriş kapısı ve 3 pencere bulunmaktadır. Kilisenin M.S 311’de inşa edildiği belirlenmiştir.

ALAKAPI

Şar antik Kenti’nden günümüze ulaşan diğer önemli yapı ise bir mabedin girişi olduğu anlaşılan 6 metre yüksekliğinde 3 metre eninde ki süslemeli kapıdır. Mabet, bir bahçe içinde kaldığından kapıdan başka bir iz kalmamıştır. Kapıda Bizans işçiliği görülmesi bu yapının Hıristiyanlık döneminde de kullanıldığını göstermektedir. Mermerden yapılan kapının üzerinde ki kabartmalar dikkat çekicidir.

Not: Şar- Komana Antik Kent Tanıtım ve Koruma Platformu faydalanılmıştır.