Tahsin Yücel Kimdir?

Tahsin Yücel (17 Şubat 1933)  Ötegeçe köyü, Elbistan, Kahramanmaraş doğumlu Türk akademisyen, öykü ve roman yazarı, denemeci, eleştirmen ve çevirmendir.

Fransız Dili ve edebiyatı profesörü olan Tahsin Yücel, göstergebilim alanında çalışmıştır. Türk edebiyatında deneme ve roman alanındaki eserleri ve eleştirmen kimliği ile tanınır.

Hayatı

1933 yılında Elbistan’ın Ötegeçe köyünde dünyaya geldi. Babası kunduracı Ahmet Yücel, annesi Nuriye Münevver Hanım'dır. Babasını üç yaşına gelmeden kaybetti  Ablası ve ağabeyini de çok erken yaşta kaybetti; bu ölümlerin üzerinde büyük etkisi oldu.Çocukluğunu annesi ve üç öz kardeşiyle geçirdi. Doğduğu ve on iki yaşına kadar yaşadığı kasaba, öykülerininin nerdeyse tamamını mekanı oldu.

İlköğrenimini Elbistan Gazi Paşa İlkokulu'nda tamamladıktan sonra parasız yatılı sınavlarında Galatasaray Lisesi'ni kazanarak 1945'te İstanbul'a geldi. Bu okulda Esat Mahmut Karakurt'un öğrencisi oldu; Orhan Şaik Gökyay ve Ahmet Kutsi Tecer ile tanıştı. Yiğit Okur, Yıldırım Keskin gibi isimlerle Galatasaray dergisini çıkardı.

1953'te Galatasaray Lisesi'nden mezun oldu. İÜEF Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne girdi. Üniversite yıllarında Varlık Yayınevi’nde çalıştı ve Galatasaray Lisesi’nin Ortaköy bölümünde muallim muavinliği yaptı.

İlk öykü kitabı “Uçan Daireler" Nisan 1954’te Varlık Yayınevi tarafından yayımlandı. 1955’te “Haney Yaşamalı” yayımlandı ve bu kitap 1956 Sait Faik Hikâye Armağanı ile ödüllendirildi. 1957 yılında “Anadolu Masalları” adlı kitabı Varlık Yayınevi’nin çocuk klasikleri arasında yayımlandı. Onu 1958’de yayımlanan “Düşlerin Ölümü” 1958 takip etti. Bu kitap, 1959’da Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’nü aldı. Ertesi yıl ilk romanı "Mutfak Çıkmazı"’nı yayımladı. 1961 yılında üniversiteden mezun oldu ve Gülçin Arıca ile evlendi; Elif (1961) ve Halime (1972) adlında iki kızı oldu.

Mezuniyetinden sonra İstanbul Üniversitesi’nde de akademik yaşama devam eden Yücel; göstergebilim alanındaki çalışmalarını Fransız hükümetinden burs alarak gittiği Paris’te sürdürdü. Tezini Paris’te tamamladıktan sonra Türkiye’ye döndü; “L’Imaginaire de Bernanos” (Bernanos’un İmge Evreni) başlıklı teziyle 1965’te doktorasını tamamladı. 1965-1967 yıllarında askerlik görevini yaptıktan sonra üniversitedeki görevine dönerek göstergebilim alanında çalışmaya devam etti . Türkiye’de göstergebilim çalışmalarının ilk örneklerinden sayılan “L’Imaginaire de Bernanos” 1969'da yayımlandı. 1972’de “Figures et messages dans la Comédie humaine” başlıklı çalışmasıyla doçent ünvanını aldı. Aynı yıl Fransa’da yayımlanan bu çalışma, Türkiye’de 1997’de İnsanlık Güldürüsü’nde Yüzler ve Bildiriler adıyla kendi çevirisi ile yayımlanmıştır. Yücel, 1978’de “Les Coordines Narratives” başlıklı çalışmasıyla profesör ünvanını aldı.

“Yaşadıktan Sonra” (1969), “Dönüşüm” (1975) adlı iki öykü kitabı daha yayımlayan Yücel edebi kimliğinin başlangıcı olarak gördüğü “Ben ve Öteki” adlı öykü kitabını 1983’te yayımladı.[2] 1984’te yaptığı bütün çevirileri için kendisine “Azra Erhat Çeviri Yazını Üstün Hizmet Ödülü” verildi. Beşinci öykü kitabı “Aykırı Öyküler” (1989), Roland Barthes seçkilerinden oluşan “Yazı ve Yorum” (1990) ve “Eleştirinin ABC’si” (1991) adlı kitapları yayımlayan yazar, ikinci romanı olan “Peygamberin Son Beş Günü”nü ilk romanından 32 yıl sonra yayımlayarak Orhan Kemal Roman Armağanı’nı aldı. Son öykü kitabı "Komşular" (1999) ile “Dünya Kitap Dergisi Yılın Telif Kitabı Ödülü”nü aldı. 1998’de yayımlanan “Söylemlerin İçinden" adlı kitabı ise “Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü”ne layık görüldü.

İstanbul Üniversitesi’ndeki görevinden 2000 emeklili oldu ve edebiyat çalışmalarına ağırlık verdi. 2003 yılında “Yunus Nadi Roman Ödülü” ile “Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Roman Ödülü”nü kazanan Yücel’in “Yalan” (2002) adlı romanı büyük ilgi gördü. Yazar, 2003 yılında Tüyap Kitap Fuarı’nın onur yazarı seçildi. Son romanı Kumru Kumru 2005 yılında yayımlandı.

Yücel, 22 Ocak 2016'da İstanbul'da hayatını kaybetti.

Edebi hayatı

Tahsin Yücel, çalışmalarına öykücülükle başladı. İlk öyküsü olan ¨Dert Çok, Hemdert Yok!¨, bir derlemede (Yeni Hikâyeler 1950) yayımlandı. Varlık, Seçilmiş Hikâyeler, Yeryüzü, Beraber ve Mavi gibi dergilerde öyküleri yayımlanmaya devam etti.

Bu dönemlerde kullandığı yalın dil, kullandığı modern sözcükle, Anadolu insanına yaklaşımındaki tutarlılık ve anlatımındaki ustalık dikkat çekti. Edebiyatımızın en ağır başlı, en kişilikli yazarlarından oldu.

Uçan Daireler, Haney Yaşamalı ve Düşlerin Ölümü adlı öykü kitaplarında otobiyografik parçalar kullandı. Bu kitaplar karamsar bir bakışı içerir. (Bu bakış daha sonra Peygamberin Son Beş Günü, Mutfak Çıkmazı, Bıyık Söylencesi gibi romanlarında ironik alaysama bir dile dönüştü.)

1970'li yıllarda Yaşadıktan Sonra ve Dönüşüm, Vatandaş, Ben ve Öteki kitaplarıyla yazarlık anlayışında dış dünyadan çok iç dünyaya yöneldi.

Komşular adlı kitabı, insanların politika hakkındaki görüşlerinin eleştirisiydi. Fethi Naci, bu kitabındaki bir öyküsünü bir başyapıt olarak değerlendirdi.

Tahsin Yücel romanları Peygamberin Son Beş Günü, Mutfak Çıkmazı, Bıyık Söylencesi genel olarak, toplumu, onu oluşturan bireyi, halkı eleştirir.

Öykü ve roman dışındaki eserlerine bakıldığında, Yazın, Gene Yazın ve Tartışmalar adlarında iki deneme kitabı görülür. Bunlardan ilki, genellikle kendi hayatından alıntılar içerirken, ikincisi, dilsel konuları alan polemikleri konu alır. Aynı zamanda, Türkiye'ye göstergebilimi tanıttığı çalışmaları da var.

Yurt içi ve yurt dışında ses getiren yazınsal incelemelerinin yanı sıra, dünya edebiyatından onlarca önemli çeviri kitapları vardır. Öykülerinden bazıları, İsveççe ve Fransızca'ya çevrildi.

Ödülleri ve ünvanları

1956, Sait Faik Hikâye Armağanı (Haney Yaşamalı)

1959, TDK Öykü Ödülü (Düşlerin Ölümü)

1984, Azra Erhat ¨Çeviri Üstün Hizmet Ödülü¨ (Yaban Düşünce)

1993, Orhan Kemal Roman Armağanı (Peygamberin Son Beş Günü)

1999, Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Söylemlerin İçinden)

1999, Dünya Kitap Yılın Kitabı Ödülü (Komşular)

2003, Yunus Nadi Roman Ödülü (Yalan)

2002, Ömer Asım Aksoy Ödülü (Yalan)

2007, Balkanika ödülü (Gökdelen)

2008, Mersin Kenti Edebiyat Ödülü

1997, Fransız Hükümeti Palmes Académiques nişanı Commandeur derecesi.

Tüm Eserleri

Öykü

Uçan Daireler (1954)

Haney Yaşamalı (1955)

Düşlerin Ölümü (1958)

Yaşadıktan Sonra (1969)

Ben ve Öteki (1983)

Aykırı Öyküler (1989)

Komşular (1999)

Golyan Devrimi (2008)

Roman

Mutfak Çıkmazı (1960)

Peygamberin Son Beş Günü (1992)

Bıyık Söylencesi (1995)

Vatandaş (1996)

Yalan (2002)

Kumru ile Kumru (2005)

Gökdelen (Roman) (2006)

Sonuncu (2010)

Masal

Anadolu Masalları (1957)

Anlatı

Dönüşüm (1975)

Vatandaş (1975)

Deneme-Eleştiri

Yazın ve Yaşam (1976)

Yazının Sınırları (1982)

Tartışmalar (1993)

Yazın, Gene Yazın (1995)

Alıntılar (1997)

Söylemlerin İçinden (1998)

Salaklık Üstüne Deneme (2000)

Yüz ve Söz (2003)

Göstergeler (2006)

İnceleme

Dil Devrimi (1968)

L’Imaginaire de Bernanos (1969)

Figures et Messages dans la Comédie Humaine (1972)

Anlatı Yerlemleri (1980)

Dil Devrimi ve Sonuçları (1982)

Yapısalcılık (1982)

Eleştirinin Abecesi (1991)

İnsanlık Güldürüsü’nde Yüzler ve Bildiriler (1997)

Eleştiri Kuramları (2007)

Derleme

Yazı ve Yorum (R. Barthes seçkisi) (1990)

Yurtdışında yayınlanan eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

The Citizen (Vatandaş, 1996), Rocher, 2005 (Fransıca)

The Last Five Days of the Prophet (Peygamberin Son Beş Günü,1992), Rocher, 2006, Fransızca

The Tale of the Moustache (Bıyık Söylencesi, 1995), Hakları French- Actes Sud tarafından satın alındı

Çeviri

1954-1960[değiştir | kaynağı değiştir]

Amok (S. Zweig) (1954)

Arı Maya (W. Bonsels) (1954)

Tom Amca'nın Kulubesi (E. H. Beecher-Stowe) (1954)

Usta İşçi (S. Zweig) (1954)

Malezya Tılsımı (S. W. Maugham) (1954)

Jane Eyre (C. Bronte) (1954)

Taraskonlu Tartain (A. Daudet) (1954)

Yarına Dönüş (U. Sigrid) (1954)

Bir Numaralı Evde Olanlar (J. Steinback) (1955)

Geçmiş Günler (F. Carco) (1955)

Genç Kızlar (H. de Montherlant) (1955)

Güzel Kadın Meyhanesi (R. Dorgeles) (1955)

Kadınlara Acıyın (H. de Montherlant) (1955)

Kedinin Masalları (M. Aymé) (1955)

İyilik Şeytanı (H. de Montherlant) (1955)

Kan (C. Malaparte) (1955)

Kanatlılar (J. Kessel) (1955)

Kolej Yılları (V. Larbaud) (1955)

Yeryüzünde Bir Yolcu (J. Green) (1955)

Katil (G. Simenon) (1956)

Kül Kedisi (C. Perrault) (1956)

Taşralı Kız (A. Moravia) (1956)

Madam Bovary (G. Flaubert) (1956)

Büyük Sürü (J. Giono) (1956)

Cüzzamlı Kadınlar (H. de Montherlant) (1956)

Ya Gerçek Olsaydı (R. Dorgeles) (1956)

Duvargeçenler (M. Aymé) (1956)

Tehlikeli Geçit (S. W. Maugham) (1957)

Colomba (P. Mérimée) (1958)

Küçük Prenses (F. H. Burnett) (1958)

Kar Topu (G. de Maupassant) (1958)

Vatikan Zindanları (A. Gide) (1958)

Kaçak (G. Simenon) (1959)

Pamuk Prenses (J. Grimm) (1959)

Kırmızı Zambak (A. France) (1959)

Sapho (A. Daudet) (1959)

Uzaktan (Colette) (1959)

Kadın ve Kukla (P. Louys) (1959)

Dünya Nimetleri (A. Gide) (1959)

Aynı Yol (A. Gide) (1960)

Kaz Baba (M. Aymé) (1960)

Diktatörün Kadını (A. Moravia) (1960)

Bella (J. Giraudoux) (1960)

Yeni Nimetler (A. Gide) (1960)

1960-1996

Paris Sıkıntısı (C. Baudelaire) (1961)

Eugenie Grandet (H. de Balzac) (1961)

Konuşan Hayvanlar (M. Aymé) (1961)

Swann'ın Bir Aşkı (M. Proust) (1961)

Bekârlar (H. de Montherlant) (1962)

Çoban Prens (H. C. Andersen) (1962)

Sisifos Efsanesi (A. Camus) (1962)

Kalpazanlar (A. Gide) (1963)

Tersi ve Yüzü (A. Camus) (1963)

Kamelyalı Kadın (A. Dumas) (1963)

Sinekler (J. P. Sartre) (1963)

Evlilik (A. Moravia) (1965)

Altenburg'un Ceviz Ağaçları (A. Malraux) (1966)

Başkaldıran İnsan (A. Camus) (1967)

İklimler (E. Herzog) (1967)

Kadınlar Okulu (A. Gide) (1967)

Ak Bıldırcın (J. Steinbeck) (1968)

Cennet Bahçesi (H. C. Andersen) (1969)

Politika ve Propoganda (J. M. Domenach) (1969)

Tolstoy'un Hayatı (R. Roland) (1969)

Kale (A. de Saint-Exupéry) (1970)

Yeşil Kısrak (M. Aymé) (1970)

İnsanların Dünyası (A. de Saint-Exupéry) (1970)

Becket: Tanrının Şerefi (J. Anouilh) (1972)

Parmak Kız (H. C. Andersen) (1972)

Goriot Baba (H. de Balzac) (1972)

Karlar Kraliçesi (H. C. Andersen) (1973)

Eleştiri Kuramları (J. C. Carloni-C. Filloux) (1975)

Nuhun Gemisi (M. Aymé) (1979)

Suluboya Kutuları (M. Aymé) (1981)

Yağmur Yağdıran Kedi (M. Aymé) (1981)

Yaban Düşünce (C. Lévi-Strauss) (1984)

Kral Solomon'un Bunalımı (E. Ajar) (1985)

Sevgili (M. Duras) (1986)

Yazının Sıfır Derecesi (R. Barthes) (1989)

Çağdaş Söylenler (R. Barthes) (1990)

Duygusal Sürgün (Colette) (1991)

Hastane Günlüğü (G. Hervé) (1992)

Kısa Düzyazılar (M. Tournier) (1993)

Yaz (A. Camus) (1994)

Sürgün ve Krallık (A. Camus) (1996)

Göstergeler İmparatorluğu (R. Barthes) (1996)